*
مهرداد آسمانی
*
ترانه‌خوان و آهنگ‌ساز سرشناس و موفق روز
*
از تاثیر شگفت‌انگیز موسیقی برسینما
*
و نیز تاثیر سینما برموسیقی می‌گوید
*
ترانه‌خوان و آهنگ‌ساز سرشناس و موفق روز
*
از تاثیر شگفت‌انگیز موسیقی برسینما
*
و نیز تاثیر سینما برموسیقی می‌گوید
*
*
*
تاثیر شگفت‌انگیزی که موزیک برسینما وسینما برموزیک گذاشته، قصه‌ای شنیدنی دارد که از زبان یکی‌از آهنگ‌سازان جوان وموفق روز«مهرداد آسمانی» با نکاتی جالب، کالبدشکافی یک دوره‌ی طولانی از سینما و یادآوری چهره‌هایی که نقش بسیارسازنده و ماندنی براین دوهنرهمه‌گیر داشتند، همراه است.ر
*
قصه‌ای که درهفته‌های آینده، از زبان چهره‌های تاثیر‌گذار براین دو هنر نیز می‌شنویم.ر
*
مهرداد می‌گوید:ر
*
از آن روزها که «فردین» با آن چهره‌ی دل‌نشین و بازی نرم خود، آوازهای کوچه‌باغی و ترانه‌های مردمی را با صدای ایرج در فیلم‌ها می‌خواند، سال‌های درازی گذشته است. ولی درحقیقت، همان دوره بود که تاثیر حیرت‌انگیز موزیک و ترانه را برسینما و جذب تماشاگران نشان داد.ر
*
آن روزها وقتی تماشاگران، سینما را ترک می‌گفتند، زیر لب، همه‌ی آن آوازها را می‌خواندند و جوانان عاشق و مستان نیمه‌شب نیز، فریاد دل خود را با همان آوازها، در زیر سقف شهر رها می‌کردند.ر
* *
مثلث فردین، ایرج، منوچهر اسماعیلی، مثلث فروش بدون چون‌وچرای فیلم‌ها و پُرشدن صدها سالن سینما در سراسر ایران بود. همان زمان بود که کارگردانان، به اعجاز موزیک و ترانه در سینما پی بردند و به‌مرور، فیلم‌ها با چند آهنگ و ترانه و بعد با یک موزیک متن موثر و هم‌سنگ با فیلم، تضمین فروش و محبوبیت خود را تثبیت می‌کردند.ر
ر *
این هم‌آغوشی موزیک و سینما، دوره‌های کوتاه‌مدت دیگری هم در گذشته داشتند، ولی بعد اوج این تاثیر، با فیلم های مشترک گوگوش وبهروز وثوقی و بعد حضور داریوش، ابی، شهرام شب‌پره و نامداران دیگر در سینما، به شیوه‌ی دیگری آغاز شد و به اوج رفت.ر
*
هم‌پا و هم‌صدا شدن موزیک و سینما، آغاز دیرپاتری هم داشت. آن روزها که دلکش و ویگن و بعد پوران و گلپا، عاشقانه‌های خود را با قصه‌ی فیلم‌ها آمیختند، اولین جاذبه‌های این تاثیرگذاری‌ها را نشان دادند.ر
*
هرچه سینمای ایران به پیش رفت، این تاثیرگذاری متقابل، بیش‌تر گسترده شد. چه خواننده‌گان مرد چون عارف و روان بخش و چه زنان خوش‌آواز چون عهدیه که بیش از همه‌ی خواننده‌گان زن، صدای‌اش در فیلم‌ها طنین انداخت و به جای ستاره‌گان محبوبی چون فروزان، آذر شیوا و ده‌ها ستاره‌ی دیگر خواند، عاملی شدند تا تماشاگر را از همه‌ی سنین، مشتاق‌تر به سالن‌ها بکشند وآوازهای‌شان نیز ورد زبان‌ها شد.ر
*
در سال‌های بعد، لیلا فروهر، شهره صولتی و نوش آفرین، هم خود به‌عنوان بازیگر و هم صدای‌شان به‌عنوان چاشنی فیلم، وارد میدان سینما و موزیک شدند.ر
*
شاید آن روزها، کمتر کسی به این نکته توجه کرد که به همان نسبت که موزیک و ترانه، نقش سازنده‌ی خود را ایفا می کنند، به همان نسبت، سینما نیز بر موزیک، تاثیرعمیق خود را می‌گذارد و آهنگ‌ها و ترانه‌هایی که در فیلم‌ها اجرا می‌شد، رکورد فروش میلیونی برجای می‌گذاشت.ر
*
اجازه بدهید قبل از سینمای ایران، به سراغ سینمای هند برویم که نقش موزیک تا هفتاد درصد ساختار فیلم‌ها را تشکیل داده و می‌دهد و کار تاثیر موزیک هندی بر سینما و بازیگران، تا آن‌جا کشید که بازیگرانی که در فیلم‌ها، آواز خواننده‌گان معروف را لب می‌زدنند ، حتا به صحنه‌ی کنسرت‌های صدهزارنفری در امریکا و اروپا دعوت می‌شوند تا هم‌چنان درصحنه لب بزنند و تماشاگران را به اوج ببرند و خواننده‌گان اصلی، در پشت‌پرده فقط می‌خوانند و البته پول پارو می‌کنند.ر
*
نمایش فیلم‌های هندی در ایران و استقبال پرشور مردم از این آثار، به‌جرات تا شصت‌درصد به موزیک و آوازهای فیلم‌ها بسته‌گی داشته و مردم با وجودی که زبان هندی نمی‌دانستند ولی آوازهای فیلم‌های هندی را می‌خواندند.ر
همین نقش را در سینمای خودمان نیز شاهد بودیم. چه کسی آهنگ «پُل» را در فیلم ماه‌عسل فراموش می‌کند؟ چه کسی «فریاد زیر آب» داریوش، سلطان قلب‌ها، «غلام ژاندارم» با صدای عارف، رقاصه با صدای عهدیه و صدای فرهاد در رضاموتوری، صدای سوسن را در فیلم‌های کیمیایی و صدای آغاسی را در فیلم‌هایش از یاد می‌برد؟ اگر قصه‌ی فیلم‌ها و نام بازیگران فیلم از خاطره‌ها رفته باشند، هرگز این ترانه‌ها از ذهن ها پاک نمی‌شوند.ر
*
من با شما به سینمای امریکا برمی‌گردم، در همین سال های اخیر، آهنگ جاودانه‌ی تایتانیک با صدای سلن دیان، نه تنها آن صحنه از فیلم را نیز جاودانه کرد، بلکه این اثر تا قلب و روح میلیون‌ها انسان در سراسر جهان نفوذ کرد.ر
*
من وقتی به تاریخ سینمای سرزمین خودمان سری می‌زنم و قصه‌های فیلم‌های ماندنی پُرفروش را می‌خوانم به این نتیجه می‌رسم که موزیک و ترانه، سینمای ما را نجات داده و سینما نیز به همان نسبت در نفوذ و گستره‌ی موزیک ما، نقش بازی کرده است.ر
*
تولید کننده‌گان موسیقی در ایران بر این اعتراف دارند که بالاترین فروش صفحات و نوارها در ایران متعلق به همان ترانه‌ها و آوازهایی بود که در فیلم‌ها اجرا می‌شد، همین مسئله را تهیه کننده‌گان موزیک در امریکا نیز تایید می‌کنند و می‌گویند فروش بیست‌وسه میلیونی آهنگ تایتانیک با صدای سلن دیان و ده‌ها آهنگ و ترانه‌ی دیگر در فیلم‌ها شاهد این مدعاست.ر
*
نقش موزیک متن، حتا در زمان سینمای‌صامت، در فیلمی چون عصرجدید چارلی چاپلین خود را نشان می‌دهد.ر
*
قصه‌ای که درهفته‌های آینده، از زبان چهره‌های تاثیر‌گذار براین دو هنر نیز می‌شنویم.ر
*
مهرداد می‌گوید:ر
*
از آن روزها که «فردین» با آن چهره‌ی دل‌نشین و بازی نرم خود، آوازهای کوچه‌باغی و ترانه‌های مردمی را با صدای ایرج در فیلم‌ها می‌خواند، سال‌های درازی گذشته است. ولی درحقیقت، همان دوره بود که تاثیر حیرت‌انگیز موزیک و ترانه را برسینما و جذب تماشاگران نشان داد.ر
*
آن روزها وقتی تماشاگران، سینما را ترک می‌گفتند، زیر لب، همه‌ی آن آوازها را می‌خواندند و جوانان عاشق و مستان نیمه‌شب نیز، فریاد دل خود را با همان آوازها، در زیر سقف شهر رها می‌کردند.ر
* *
مثلث فردین، ایرج، منوچهر اسماعیلی، مثلث فروش بدون چون‌وچرای فیلم‌ها و پُرشدن صدها سالن سینما در سراسر ایران بود. همان زمان بود که کارگردانان، به اعجاز موزیک و ترانه در سینما پی بردند و به‌مرور، فیلم‌ها با چند آهنگ و ترانه و بعد با یک موزیک متن موثر و هم‌سنگ با فیلم، تضمین فروش و محبوبیت خود را تثبیت می‌کردند.ر
ر *
این هم‌آغوشی موزیک و سینما، دوره‌های کوتاه‌مدت دیگری هم در گذشته داشتند، ولی بعد اوج این تاثیر، با فیلم های مشترک گوگوش وبهروز وثوقی و بعد حضور داریوش، ابی، شهرام شب‌پره و نامداران دیگر در سینما، به شیوه‌ی دیگری آغاز شد و به اوج رفت.ر
*
هم‌پا و هم‌صدا شدن موزیک و سینما، آغاز دیرپاتری هم داشت. آن روزها که دلکش و ویگن و بعد پوران و گلپا، عاشقانه‌های خود را با قصه‌ی فیلم‌ها آمیختند، اولین جاذبه‌های این تاثیرگذاری‌ها را نشان دادند.ر
*
هرچه سینمای ایران به پیش رفت، این تاثیرگذاری متقابل، بیش‌تر گسترده شد. چه خواننده‌گان مرد چون عارف و روان بخش و چه زنان خوش‌آواز چون عهدیه که بیش از همه‌ی خواننده‌گان زن، صدای‌اش در فیلم‌ها طنین انداخت و به جای ستاره‌گان محبوبی چون فروزان، آذر شیوا و ده‌ها ستاره‌ی دیگر خواند، عاملی شدند تا تماشاگر را از همه‌ی سنین، مشتاق‌تر به سالن‌ها بکشند وآوازهای‌شان نیز ورد زبان‌ها شد.ر
*
در سال‌های بعد، لیلا فروهر، شهره صولتی و نوش آفرین، هم خود به‌عنوان بازیگر و هم صدای‌شان به‌عنوان چاشنی فیلم، وارد میدان سینما و موزیک شدند.ر
*
شاید آن روزها، کمتر کسی به این نکته توجه کرد که به همان نسبت که موزیک و ترانه، نقش سازنده‌ی خود را ایفا می کنند، به همان نسبت، سینما نیز بر موزیک، تاثیرعمیق خود را می‌گذارد و آهنگ‌ها و ترانه‌هایی که در فیلم‌ها اجرا می‌شد، رکورد فروش میلیونی برجای می‌گذاشت.ر
*
اجازه بدهید قبل از سینمای ایران، به سراغ سینمای هند برویم که نقش موزیک تا هفتاد درصد ساختار فیلم‌ها را تشکیل داده و می‌دهد و کار تاثیر موزیک هندی بر سینما و بازیگران، تا آن‌جا کشید که بازیگرانی که در فیلم‌ها، آواز خواننده‌گان معروف را لب می‌زدنند ، حتا به صحنه‌ی کنسرت‌های صدهزارنفری در امریکا و اروپا دعوت می‌شوند تا هم‌چنان درصحنه لب بزنند و تماشاگران را به اوج ببرند و خواننده‌گان اصلی، در پشت‌پرده فقط می‌خوانند و البته پول پارو می‌کنند.ر
*
نمایش فیلم‌های هندی در ایران و استقبال پرشور مردم از این آثار، به‌جرات تا شصت‌درصد به موزیک و آوازهای فیلم‌ها بسته‌گی داشته و مردم با وجودی که زبان هندی نمی‌دانستند ولی آوازهای فیلم‌های هندی را می‌خواندند.ر
همین نقش را در سینمای خودمان نیز شاهد بودیم. چه کسی آهنگ «پُل» را در فیلم ماه‌عسل فراموش می‌کند؟ چه کسی «فریاد زیر آب» داریوش، سلطان قلب‌ها، «غلام ژاندارم» با صدای عارف، رقاصه با صدای عهدیه و صدای فرهاد در رضاموتوری، صدای سوسن را در فیلم‌های کیمیایی و صدای آغاسی را در فیلم‌هایش از یاد می‌برد؟ اگر قصه‌ی فیلم‌ها و نام بازیگران فیلم از خاطره‌ها رفته باشند، هرگز این ترانه‌ها از ذهن ها پاک نمی‌شوند.ر
*
من با شما به سینمای امریکا برمی‌گردم، در همین سال های اخیر، آهنگ جاودانه‌ی تایتانیک با صدای سلن دیان، نه تنها آن صحنه از فیلم را نیز جاودانه کرد، بلکه این اثر تا قلب و روح میلیون‌ها انسان در سراسر جهان نفوذ کرد.ر
*
من وقتی به تاریخ سینمای سرزمین خودمان سری می‌زنم و قصه‌های فیلم‌های ماندنی پُرفروش را می‌خوانم به این نتیجه می‌رسم که موزیک و ترانه، سینمای ما را نجات داده و سینما نیز به همان نسبت در نفوذ و گستره‌ی موزیک ما، نقش بازی کرده است.ر
*
تولید کننده‌گان موسیقی در ایران بر این اعتراف دارند که بالاترین فروش صفحات و نوارها در ایران متعلق به همان ترانه‌ها و آوازهایی بود که در فیلم‌ها اجرا می‌شد، همین مسئله را تهیه کننده‌گان موزیک در امریکا نیز تایید می‌کنند و می‌گویند فروش بیست‌وسه میلیونی آهنگ تایتانیک با صدای سلن دیان و ده‌ها آهنگ و ترانه‌ی دیگر در فیلم‌ها شاهد این مدعاست.ر
*
نقش موزیک متن، حتا در زمان سینمای‌صامت، در فیلمی چون عصرجدید چارلی چاپلین خود را نشان می‌دهد.ر
*
بعد ها همین نقش در فیلم‌های جاودانه‌ی سینما چون لاواستوری( قصه‌ی عشق) و گاد فادر (پدرخوانده) و در ده‌ها فیلم دیگر به اثبات می‌رسد.ر
*
از سی سال قبل از انقلاب، این هم‌آوایی، در یاری موزیک برسینما وسینما بر موزیک بود که اسطوره‌ها و جاودانه‌های موزیک سینما را پدید آورد، چه نامدارانی در سینما که خود مجری آواز بودند و چه آوازهای در متن، که همراه آن‌ها در فیلم حرکت می‌کرد و باعث شد که به طلایی‌ترین دوران خود دست یابند و معجزه‌ی این تاثیرات متقابل بود که سینما و موزیک ما را برپا نگه داشت.ر
*
*
از سی سال قبل از انقلاب، این هم‌آوایی، در یاری موزیک برسینما وسینما بر موزیک بود که اسطوره‌ها و جاودانه‌های موزیک سینما را پدید آورد، چه نامدارانی در سینما که خود مجری آواز بودند و چه آوازهای در متن، که همراه آن‌ها در فیلم حرکت می‌کرد و باعث شد که به طلایی‌ترین دوران خود دست یابند و معجزه‌ی این تاثیرات متقابل بود که سینما و موزیک ما را برپا نگه داشت.ر
*
*
بعد از انقلاب
*
مهرداد به فیلم‌های بعد از انقلاب اشاره می‌کند و به ستاره‌گان بعد ازانقلاب که به جرات در طی سی سال، ما حتا سی فیلم پُرفروش و جاودانه نداشتیم. ما درطی سی سال، حتا سه ستاره که به سایه‌ی اسطوره‌ها هم برسند، نداشتیم و اگر یکی دو نفر با تکیه برهنر بی‌مانند شان در سینما ماندنی شدند، در مقابل سی سال، اندک‌ترین به حساب می‌آیند.ر
*
من اعتقاد دارم غروب موزیک و ترانه در فیلم‌ها، در این مسئله بسیار نقش داشت. می‌بینم که اخیرن سینمای داخل هم به فکرافتاده، چه در سریال‌ها و چه فیلم‌ها، ترانه‌ها و آوازها و موزیک متن‌های حساب شده در جان‌بخشیدن به سینمای کم‌رنگ و از نقش‌افتاده، وارد عرصه شده است.ر
**
من براین باورم که حتا اگر امروز، سرمایه‌گذارانی در خارج، فیلم هایی بسازند که از هنرمندانی چون گوگوش، بهروز وثوقی و داریوش بهره بگیرند و معجزه‌ی آهنگ و ترانه را به کارگیرند، بعد از سال‌ها میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان به درون سینماها می‌کشانند. البته در کنار این چهره‌ها، تازه نفس‌ها و جوان‌های هنرمند و مستعد نیز باید باشند که نسل جوان را به این سالن ها جذب کنند.ر
*
من مطمئن هستم که بسیاری از دست‌اندرکاران سینما و موزیک، خیلی مستند و مستدل می‌توانند تاریخ هم‌آغوشی موزیک و سینما و تاثیر متقابل آن‌ها را با توجه به خاطرات خود و تجربیاتی که دارند، بیان کنند و مسلمن می توانند برای بسیاری از فیلم‌سازان و آهنگ‌سازان، روشن‌گر این موضوع باشند. ر
**
*
بعد از انقلاب
*
مهرداد به فیلم‌های بعد از انقلاب اشاره می‌کند و به ستاره‌گان بعد ازانقلاب که به جرات در طی سی سال، ما حتا سی فیلم پُرفروش و جاودانه نداشتیم. ما درطی سی سال، حتا سه ستاره که به سایه‌ی اسطوره‌ها هم برسند، نداشتیم و اگر یکی دو نفر با تکیه برهنر بی‌مانند شان در سینما ماندنی شدند، در مقابل سی سال، اندک‌ترین به حساب می‌آیند.ر
*
من اعتقاد دارم غروب موزیک و ترانه در فیلم‌ها، در این مسئله بسیار نقش داشت. می‌بینم که اخیرن سینمای داخل هم به فکرافتاده، چه در سریال‌ها و چه فیلم‌ها، ترانه‌ها و آوازها و موزیک متن‌های حساب شده در جان‌بخشیدن به سینمای کم‌رنگ و از نقش‌افتاده، وارد عرصه شده است.ر
**
من براین باورم که حتا اگر امروز، سرمایه‌گذارانی در خارج، فیلم هایی بسازند که از هنرمندانی چون گوگوش، بهروز وثوقی و داریوش بهره بگیرند و معجزه‌ی آهنگ و ترانه را به کارگیرند، بعد از سال‌ها میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان به درون سینماها می‌کشانند. البته در کنار این چهره‌ها، تازه نفس‌ها و جوان‌های هنرمند و مستعد نیز باید باشند که نسل جوان را به این سالن ها جذب کنند.ر
*
من مطمئن هستم که بسیاری از دست‌اندرکاران سینما و موزیک، خیلی مستند و مستدل می‌توانند تاریخ هم‌آغوشی موزیک و سینما و تاثیر متقابل آن‌ها را با توجه به خاطرات خود و تجربیاتی که دارند، بیان کنند و مسلمن می توانند برای بسیاری از فیلم‌سازان و آهنگ‌سازان، روشن‌گر این موضوع باشند. ر
**
مجله‌ی جوانان - چاپ لس‌انجلس
*
به تاریخ هفتم فوریه‌ی 2008 میلادی
*
*
